قدس آنلاین-موضوع تشکیل وزارت گردشگری به طور رسمی از سال ۱۳۹۲ و با امضای ۱۵۰ نماینده خانه ملت کلید خورد. البته در ادامه همین روند اوایل سال گذشته، مجلس شورای اسلامی یک فوریت طرح تشکیل وزارت میراث فرهنگی و گردشگری،صنایع دستی را با ۱۳۷ رأی موافق، ۴۴ رأی مخالف و ۳ رأی ممتنع از مجموع ۲۳۹ نماینده حاضر در جلسه علنی تصویب کرد و همچنین کمیسیونی مشترک برای بررسی آن تشکیل شد. این در حالی است که این روزها شنیده می‌شود که روند تشکیل وزارت گردشگری به عنوان یکی از مطالبات فعالان این عرصه به فرجام خود نزدیک شده، چنانکه طی روزهای آینده یک فوریت طرح تشکیل وزارت میراث فرهنگی و گردشگری در مجلس مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
*ساختاری نظام‌مند برای صنعت گردشگری
ارزش‌های چشمگیر صنعت گردشگری سبب شده کشورها در ساختار اداری و سیاسی خود جدی‌تر به این حوزه نظر کنند. چنانکه ترکیه که در سال ۲۰۰۰ میزبان ۸ میلیون گردشگر بود، در سال ۲۰۰۳ توانست با تشکیل وزارت «فرهنگ و گردشگری» و تمرکز بر این عرصه شمار گردشگران خود را در سال ۲۰۰۵ به ۲۱ میلیون نفر برساند.
حسن خلیل آبادی، رئیس کمیته میراث فرهنگی و گردشگری شورای شهر تهران از موافقان این طرح می‌گوید: تغییرات ساختاری به وزارتخانه سبب می‌شود ساز و کارهای اداری هدفمند ونظام مندی برای این مقوله تعریف شود. همچنین متولی این دستگاه به عنوان «وزیر» ملزم به ارائه برنامه بوده و باید در برابر نهادهایی همانند مجلس شورای اسلامی پاسخگو باشد. نکته دیگر اینکه به عنوان عضوی از بدنه دولت می‌تواند از امکانات سایر دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها برخوردار شود. این مسئله نیز سبب ارتقای جایگاه وعملکرد حوزه گردشگری خواهد شد. حال آنکه ساختار فعلی سازمان گردشگری با آنکه به عنوان معاون رئیس جمهور شناخته می‌شود، اما بیشتر نقش و کارکردی حاشیه‌ای داشته و در چهارچوب ساختارهای دولتی تعریف نمی‌شود. ناگفته نماند امروزه در بسیاری از کشورها که صنعت گردشگری اهمیت و رونق شایان توجهی دارد، شاهد فعالیت وزارت گردشگری در نظام دولتی آن‌ها هستیم.
*آثار مخرب جداسازی جلوه‌های فرهنگی و هویتی
البته بیشتر نمایندگان خانه ملت نسبت به تشکیل وزارت گردشگری همصدا و هماهنگ هستند، اما زوایایی از این طرح همچنان جای بررسی دارد. چنانکه در روزهای اخیر برخی نمایندگان پیشنهاد کرده‌اند حوزه گردشگری، تبدیل به وزارتخانه شود، اما بخش‌های میراث فرهنگی و صنایع دستی به صورت سازمان باقی بمانند. آیا این وضعیت می‌تواند اثرگذاری مطلوبی داشته باشد؟
خلیل آبادی با انتقاد از تفکیک عناصر یادشده در پاسخ می‌گوید: این اجزا به هم پیوسته‌اند از این رو تجزیه آن‌ها سبب تداخل و تضاد در برنامه‌های کلان حوزه‌های مزبور می‌شود. همچنین اهداف گردشگری ما با جلوه‌های میراث فرهنگی و صنایع دستی‌مان پیوستگی دارد زیرا گردشگران برای مشاهده تمام عناصرفرهنگی و هویتی به ایران سفر می‌کنند.
وی تصریح می‌کند: درحال حاضر میراث فرهنگی ما در معرض تهدید و تخریب است. بنابراین جا دارد با بهره گیری و تقویت گردشگری به عنوان پول سازترین صنعت جهان ضمن صیانت از ارزش‌های فرهنگی زمینه را برای بی نیازی از اقتصاد نفتی کشور فراهم کنیم.
سعید باستانی، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی نیز اظهار می‌کند: باوجود قابلیت‌های کشور درحیطه‌های متنوع مثل بومگردی، گردشگری سلامت، حوزه‌های میراث مادی و معنوی ساختار گردشگری ما ظرفیت تبدیل به وزارتخانه را دارد.
وی همچنین خاطرنشان می‌کند: وجود بیش از ۲۰۰ گونه صنایع دستی در کشور که گاه بی‌ارتباط با سایر صنایع همانند صنعت فرش نیستند، این تصور را ایجاد می‌کند که تداوم فعالیت حوزه میراث فرهنگی و صنایع دستی با تفکیک از عرصه گردشگری نیز میسر است، اما در واقع و به دلیل در هم تنیدگی این عناصر با یکدیگر طی سال‌ها تفکیک آن‌ها از هم مقدور و اثرگذار نیست. بنابراین عناصر یاد شده باید در ساختاری واحد کنار هم قرارگرفته و تعریف شوند. چنانکه میراث ۷۰۰۰ ساله کشور ما عصاره عرصه‌های متعدد مواریث فرهنگی، تاریخی و هویتی ماست که در صنایع دستی و دیگر عوامل جلب گردشگر نمود پیدا کرده است. به این ترتیب اگر گردشگری را به دور از میراث فرهنگی و صنایع دستی ببینیم، این صنعت بدون اتکا به عناصر تاریخی و فرهنگی مان معنا نخواهد داشت. از این رو باید محورهای مزبور درساختاری هدفمند لازم و ملزوم هم محسوب شوند.
*تلاش برای عملکردی بهینه
گرچه به دلیل وجود کاستی‌هایی در ساختار فعلی سازمان یادشده انتظار می‌رود، تشکیل وزارت گردشگری با رأی بالایی از سوی نمایندگان مجلس همراه باشد، اما مسئله فربه بودن بدنه دولت و تجربه ادغام‌های ناکام وزارتخانه‌ها سبب شده؛ صاحبنظران و فعالان این عرصه با وسواس بیشتری پیگیر روند تشکیل این وزارتخانه نوپا باشند. چنانکه سلمان خدادادی، نماینده مردم ملکان در مجلس شورای اسلامی و رئیس کمیسیون مشترک رسیدگی به طرح «تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه » معتقد است: با نگاه به تجربه کشورهای موفق در گردشگری بهتر است به دنبال کوچک و چابک کردن این وزارتخانه باشیم.
خلیل‌آبادی، عضو شورای شهرتهران با تأیید همین مسئله اظهار می‌کند: ما باید بدنه وزاتخانه‌ها را کاهش داده و رأس و مرکز تصمیم‌سازی این دستگاه‌ها را تقویت کنیم. بنابراین چنانچه کارکرد وزارتخانه‌ها مبتنی بر تصمیم سازی، تسهیل‌گری و نظارت باشد دیگر با افزایش و تعدد آن‌ها مشکلی نخواهیم داشت. این درحالی است که پیشتر در عمل و با اجرای سیاست ادغام وزارتخانه‌ها بدنه این مجموعه‌ها را فربه کرده و مرکز تصمیم سازی آن‌ها را محدود و کوچک ساخته‌ایم. از همین رو در حال حاضر بار دیگر به تفکیک دوباره این وزارتخانه‌ها فکر می‌کنیم. چراکه به جای تقویت سیستم راهبردی دستگاه‌های یادشده بدنه را وسعت دادیم. درحالی که باید بدنه وزارتخانه‌ها متکی به بهره‌گیری از تعامل و مشارکت با دیگر دستگاه‌ها، سمن‌ها و مردم باشد.
باستانی، نماینده خانه ملت نیز در پاسخ می‌گوید: کوچک سازی دولت موضوعی قابل تأمل است که باید بررسی شود اینکه چگونه و به چه کیفیتی صورت بگیرد چرا که پیش از این نیز با انگیزه کوچک سازی برخی وزارتخانه‌ها را به ظاهر در هم ادغام کردیم در حالی که در عمل تنها الحاق وزارتخانه‌ها انجام شد. البته بنابر دلایلی ناگزیر به کوچک سازی هستیم، اما این مقوله باید به نحوی محقق شود که هسته تصمیم گیری این مجموعه کوچک و کم حجم باشد به این ترتیب بدنه آن در قالب شبکه‌ای بر نظام مشارکتی و تعاملی متکی بوده که دارای اثربخشی وسیع و فراگیر نیز باشد.
نظر شما